Dowiedz się więcej o autyzmie.
Kobiety w spektrum autyzmu.
Choć statystyki dotyczące spektrum autyzmu pokazują, że jest to temat dotykający aż 1 na 100 osób w Polsce, warto wspomnieć szczególnie o jednej, szczególnie „pokrzywdzonej” i zdecydowanie pomijanej grupie wśród osób autystycznych – o kobietach w spektrum autyzmu.
Diagnozę spektrum autyzmu wystawia się osobie badanej na podstawie obserwacji psychologicznej, wywiadu oraz testów psychologicznych, gdzie dokonuje tego zespół specjalistów, najczęściej psycholog i psychiatra, czasem także neurolog i logopeda. Kryteria diagnostyczne są opracowane na bazie tzw. triady autystycznej. Obejmuje ona: - trudności w relacjach międzyludzkich (np. sposób nawiązywania relacji, trudności z utrzymaniem ich, niemożność nawiązania ich, poczucie izolacji i wyobcowania) - zaburzenia komunikacji (np. sztywna, pedantyczna mowa, możliwy brak mowy lub późny jej rozwój, bardzo duży lub niski zasób słownictwa) - sztywność zachowań (np. specjalne zainteresowania mogące przypominać nasileniem obsesje, zamiłowanie do rutynowych czynności, niechęć do zmian).
ak się jednak okazuje, kryteria te zostały opracowane na bazie chłopców. Kobiety z natury wykazują się większą zdolnością do szybszej adaptacji, do tego mogą być świetnymi mistrzyniami kamuflażu i obserwować mowę ciała oraz sposób bycia swoich rówieśniczek, by później być postrzegane jak one. Obecnie stosunek wystawianych diagnoz to 1 kobieta na 4 mężczyzn.
W autystycznych kobietach od początku budzi się poczucie, że są inne, niepasujące do świata. Często omija się ich diagnozę, gdyż dziewczynki w spektrum mogą być ciche, bardzo nieśmiałe i skryte, grzeczne i poukładane. Rodziców, opiekunów lub pedagogów nie martwi ich rozwój, bo jest on postrzegany jako „zwyczajny” lub pożądany. Z badań wynikających przez specjalistów zajmujących się osobami w spektrum wynika, że kobiety często mogą pokazywać odmienny obraz kliniczny autyzmu. Mogą być one bardzo empatyczne, mogą nie być konfliktowe, mogą być bardzo towarzyskimi osobami. Ich „specjalne zainteresowania” mogą obejmować bardziej codzienne sprawy życia, jak np. makijaż, trendy modowe, fotografia. Kobiety w spektrum nie biorą także niczego za „pewnik”. Ciągle analizują dane zachowania, doszukują się „drugiego dna”, uwielbiają pogłębiać różnorodną wiedzę. Pomimo wykazywania podobnych cech do chłopców, jednak nie takich samych, klinicyści nie są zbyt chętni do wystawiania dziewczynkom diagnozy zaburzeń neurorozwojowych. Objawy wykazywane przez płeć żeńską często są mylone z zaburzeniami osobowości, jak np. Zaburzenie osobowości z pogranicza, osobowość anankastyczna, osobowość unikająca, zaburzenia depresyjno-lękowe.
Wiele kobiet dostaje odpowiednią diagnozę dopiero po osiągnięciu pełnoletności, długo lecząc się z innych zaburzeń psychicznych beż skutecznego efektu.
Mężczyźni w spektrum autyzmu.
Zdecydowana większość diagnoz zostaje wystawiona w wieku dziecięcym. Co jednak z przypadkami kiedy spektrum stwierdzono u dorosłej osoby?
Dorośli mężczyźni, u których zdiagnozowano autyzm często padają ofiarami autostygmatyzacji - zaczynają postrzegać samych siebie jako osoby gorsze, niepasujące do reszty społeczeństwa. Prowadzi to do kompleksów, rozwoju zaburzeń psychicznych (depresja, nerwica, zaburzenia lękowe) i dodatkowego zamknięcia się w sobie.
Lęk przed odbiorem społecznym powoduje u nich dodatkowe obciążenie psychiczne. Obawiają się oni zmiany sposobu, w jaki postrzega ich otoczenie, ostracyzmu. Podobnie jak w przypadku zaburzeń psychicznych dużą winę za ten stan ponosi źle pojęta męskość a także system i społeczeństwo nastawione na maksymalny produktywizm i kult "sukcesu".
"Krzyczysz, że chowam się przed tobą i jestem skryty Lub chcąc być blisko ze mną solidarnie milczysz Kochając i się złoszcząc znosisz to cierpliwie Ja też cię bardzo kocham, tylko trochę autystycznie" - Luxtorpeda "Autystyczny".
Problem z zastosowaniem reguł społecznych, zamknięcie się w sobie i "brak elastyczności" (osoba w spektrum wykazuje wąskie grono zainteresowań, ale duże zaangażowanie w nie), nietypowy sposób okazywania uczuć, lub wykazywanie braku znajomości powodują problemy z nawiązaniem relacji uczuciowych i przyjaźni.
Problemy dodatkowo pogłębia częsta u osób w spektrum nadmierna wrażliwość na bodźce, która sprawia, że bodziec wzrokowy, zapachowy czy dotykowy wywołuje dyskomfort i cierpienie.
Badania NIKu pokazują, że osoby w spektrum mają duży problem z usamodzielnieniem się i podjęciem pracy zawodowej. Niestety państwo wciąż nie przykłada odpowiedniej uwagi to sytuacji osób w spektrum, w wyniku czego często są oni pozostawieni sami sobie i niechętnie szukają pracy. Wskaźnik zatrudnienia osób w spektrum w Polsce wynosi poniżej 1%. Warto tu wspomnieć, że osoby z autyzmem są bardzo dobrymi pracownikami, których cechuje zaangażowanie i cierpliwość.
Dzieci w spektrum autyzmu.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu to zaburzenia neurorozwojowe charakteryzujące się odmiennym sposobem odbioru bodźców (zewnętrznych i wewnętrznych), odbiegającym od normy rozwojem dziecka. Objawy autystyczne u dzieci można zauważyć już przed 3. rokiem życia, co najważniejsze, dzieci zazwyczaj dostają diagnozę właśnie w tym wieku. Należy wspomnieć, że spektrum autyzmu nie jest jednolite i u każdego może objawiać się inaczej.
Dzieci w spektrum mogą być uważane za bardzo ciche, grzeczne, wyjątkowo introwertyczne. Mogą nie interesować się zabawami z innymi osobami. Obecność innych ludzi im nie przeszkadza, jednakże nie zwracają zbytnio uwagi na drugą osobę. Często nie nawiązują prawidłowo kontaktu wzrokowego. Unikają go lub patrzą w oczy zbyt długo. Wolą bawić się same ulubionymi zabawkami, często wymyślając „kreatywne”, „nietypowe” zabawy, np. Potrząsanie wodą w butelce. Ich mowa często rozwija się nie do końca prawidłowo. Dzieci takie albo nie wykazują chęci do prawidłowego mówienia, albo mówią swoim „wymyślonym”, specyficznym językiem, co później może zaniknąć i mogą zacząć mówić prawidłowo. U autystów obserwuje się także opóźniony rozwój mowy *NIE ZAWSZE!* lub bardzo wysoki, często specjalistyczny zasób słownictwa. Osoby autystyczne są albo niezdolne do samodzielnego funkcjonowania, albo mogą próbować być nadmiernie samodzielne.
U dzieci autystycznych można zaobserwować szybkie nabranie umiejętności np. czytania lub pisania. Dzieci takie są postrzegane za wyjątkowo ciekawskie. Lubią analizować wiele zjawisk, dochodzić do własnych wniosków. Często zadają różnorodne pytania. U autystycznych dzieci można zaobserwować także bardzo wąskie zainteresowania, nasileniem przypominające obsesje. Godzinami mogą zbierać informacje o ich pasjach, w czasie wolnym lubią całkowicie poświęcać się tym zagadnieniom. Często są to pasje uważane przez innych za „dziwne” lub „niezbyt charakterystyczne”. Lubią one kolekcjonować przedmioty związane z ich „specjalnym zainteresowaniem”, nadają im wyjątkowe znaczenie, preferują układanie przedmiotów w określonym porządku. Kochają także rutynowe, stałe czynności. Stresują się zmianami, niespodziewanymi sytuacjami. Posiadają swoje przedmioty komfortu, jak np. Ulubione miski lub kubki, ulubione maskotki.
Co najczęściej sprowadza opiekunów na trop tego, że dziecko może być w spektrum autyzmu? Komunikacja z innymi ludźmi. Osoby autystyczne mogą mieć trudności z odczytywaniem niewerbalnej mowy ciała. Ich sposób okazywania empatii i doświadczania uczuć jest odmienny od przyjętego za normę. Dzieci takie są albo uważane za nieempatyczne, albo za przewrażliwione. Mogą często płakać, złościć się w wyniku przebodźcowania nieproporcjonalnie do skali lub „zamykać się w sobie”. Często przez inne dzieci uważane są za „odmieńców”, przez dorosłych za „genialnych ekscentryków”. Są narażone na traumę oraz odrzucenie rówieśnicze. Wykazują trudności w nawiązywaniu lub podtrzymywaniu znajomości. Mogą nie wiedzieć kiedy jest ich kolej mówienia, mogą mówić tylko o swoich zainteresowaniach. Zdają się mówić zbyt mało lub zbyt dużo. Niesłusznie są postrzegane za agresywne. Preferują brak dotyku lub uwielbiają kontakt fizyczny z bliską osobą, który daje im poczucie bezpieczeństwa. Często takie dzieci są postrzegane za „lękliwe”. W placówkach edukacyjnych są czasem narażone na przemoc rówieśniczą ze względu na niejasne odczytywanie sygnałów. Mogą być „niejadkami”, preferować jeden typ potrawy i jeść go przez długi okres. Mają trudności z integracją sensoryczną, nie lubią tekstury niektórych przedmiotów. Nie lubią niektórych rodzajów tkanin. Intensywnie reagują na m.in. głośne dźwięki, jasne światło, obecność tłumów.
Najważniejsze jest to, by osoby autystyczne dostały profesjonalną pomoc jak najszybciej, gdyż to zwiększa szansę na ich komfortowe funkcjonowanie. Dzięki stałemu rozkwitowi wiedzy obserwuje się zjawisko wzrostu ilości wystawionych diagnoz. Niestety wielu specjalistów dalej nie posiada rzetelnej wiedzy n.t. zaburzeń neurorozwojowych i postrzegają autyzm jako „ciężką niepełnosprawność” lub patrzą bardzo stereotypowo.